विदारूनि महास्तंभ देव प्रकट स्वयंभ- श्रीनृसिंह जयंती नवरात्र - लेख नववा - सानंद सांगता
आज वैशाख शुद्ध चतुर्दशी, भक्तवत्सल भक्ताभिमानी प्रल्हादवरद भगवान श्रीनृसिंहराजांची जयंती !! तुम्हां आम्हां श्रीनृसिंह-पदसेवकांसाठी परम आनंदाचा दिन.
"न मे भक्त: प्रणश्यति ।" ही साक्षात् भगवंतांची प्रतिज्ञा आहे. "माझे भक्त कधीच नाश पावत नाहीत", असे स्वत: भगवान श्रीकृष्णचंद्रप्रभू गीतेत उच्चरवाने सांगतात. त्यांच्या त्या सत्यप्रतिज्ञेचेच साकार रूप म्हणजे हा परमकरुणामय श्रीनरहरी अवतार होय !!
श्रीभगवंतांचे अत्यंत लाडके जर कोणी असतील तर ते केवळ त्यांचे अनन्यभक्तच असतात, हे त्रिवार सत्य आहे. त्यांचे जेवढे प्रेम आपल्या भक्तांवर असते, तेवढे स्वत:वरही नसते. जीवप्राणाने अनुसरणारे भक्त साक्षात् भगवंतांचे हृदय अधिष्ठाते असतात. एका क्षणासाठीही भगवंतांना त्यांचा विरह सहन होत नाही. भक्तांसाठी ते कोणत्याही थराला जाऊन कार्य करू शकतात. श्रीनृसिंह अवतार हे त्याचे समर्पक उदाहरण आहे. प्रल्हादजींसाठी भगवंतांनी नर व सिंहाचा एकत्रित अवतार धारण केला. ऐसा पूर्वी न ऐकिला न देखिला । हेच भगवंतांच्या परमप्रेमाचे द्योतक नव्हे काय?
श्रीभगवंतांच्या प्रत्येक अवताराचे एक एक वैशिष्ट्य असते. श्रीरामावतारात मर्यादा तर श्रीकृष्णावतारात प्रेम हेच मुख्यप्राण आहेत. तसे या अभिनव श्रीनृसिंह अवतारात भक्तकरुणा किंवा भक्तवात्सल्य हेच प्रधान वैशिष्ट्य आहे. भक्तांचे सर्व बाजूंनी संरक्षण करणे, हेच त्यांचे मुख्यब्रीद आहे. म्हणूनच खरेतर अत्यंत उग्र, भीषण, भयानक असला तरी हाच देवबाप्पा आम्हांला खूप जवळचा, हवाहवासा वाटतो.
भगवान श्रीकृष्ण व ऋषींच्या संवादातील एक 'श्रीनृसिंहस्तवराज स्तोत्र' सुप्रसिद्ध आहे. त्यात शेवटी प्रसन्न झालेले भगवान श्रीनृसिंह प्रकट होऊन एक विशेष वर देताना म्हणतात,
भो भो भक्तवरा: सर्वे श्रृणुध्वं वरमुत्तमम् ।
अहं भक्तपराधीनो अन्येषामतिदुर्लभ: ॥
" माझ्या सर्व श्रेष्ठ भक्तांनो, माझा उत्तम वरप्रसाद ऐका, मी माझ्या भक्तांच्या आधीन आहे, प्राप्त करून घ्यायला इतरांसाठी मात्र मी अत्यंत अवघड आहे !" येथे प्रत्यक्ष भगवान श्रीनृसिंहच आपल्या अवताराचे मार्मिक रहस्य स्वमुखाने सांगत आहेत.
भगवान श्री ज्ञानेश्वर माउली या विलक्षण अवताराचे माहात्म्य सांगताना म्हणतात, "भक्तांच्या भल्यासाठीच हा नरहरी अवतार स्तंभामधून प्रकट झाला. अत्यंत भव्य-दिव्य अशा नृसिंह रूपात प्रकटलेले हे हरितत्त्व दुसरे तिसरे काही नसून वेदांनाही ज्याचा थांग कधी लागला नाही तेच साक्षात् परिपूर्ण परब्रह्मच आहे."
आपण गेले नऊ दिवस ज्या श्रीनृसिंह भगवंतांची ही शब्दपूजा बांधत आहोत, ते अहेतुकदयानिधी, भक्तहृत्कमलविहारी श्रीनृसिंहप्रभू, या लेकुरवाचेने अर्पिलेल्या भातुकलीच्या नैवेद्याने संतुष्ट होऊन आपल्या सर्वांवर कृपाप्रसाद करोत, हीच कळकळीची प्रेमभावना या शेवटच्या सांगतेच्या लेखात त्यांच्या अम्लान श्रीचरणीं सर्वांच्या वतीने निवेदितो. गेले नऊ दिवस या निमित्ताने आपण कळत नकळत पण सतत भगवान श्रीनृसिंहदेवांच्या नित्य अनुसंधानातच आहोत, हे भाग्य काय थोडे आहे?
भगवान श्रीनृसिंहराज प्रभू हे किती दयाळू आहेत? याचे आजवर सर्वश्रेष्ठ अशा वेदांनाही वर्णन करणे शक्य झालेले नाही. या संदर्भात श्रीनृसिंह पुराणात एक गमतीशीर कथा येते. एक आचारभ्रष्ट झालेला ब्राह्मण एकदा तीव्र कामवासनेने एका स्त्रीला घेऊन जंगलात जातो. तेथे कामक्रीडेसाठी त्याला एक पडकी जागा सापडते. तो ती स्वच्छ करतो व आपला कार्यभाग साधतो. त्याच्या लक्षातही येत नाही की ती पडकी जागा हे प्राचीन नृसिंह मंदिर असते. तेवढ्यातच त्याला मृत्यू येतो. पण अशा पापी जीवाला न्यायला जेव्हा यमदूत येतात, तेव्हा त्यांना तेथेच पुण्य पावन विष्णुदूतही आलेले दिसतात. त्या दोघां दूतांमध्ये संवाद होतो व ते विष्णुदूत सांगतात की, या पापी भक्ताचे सर्व पाप केवळ एकदा नृसिंह मंदिराची स्वच्छता केल्याने भगवंतांनी नष्ट केलेले अाहे. तसेच त्याला विष्णुलोकाला आणण्याची भगवंतांची आज्ञाही आहे. प.पू.श्री.शिरीषदादा कवडे सांगतात की, तेव्हापासूनच नृसिंह उपासनेत मंदिराची स्वच्छता हा एक प्रभावी सेवाप्रकार रूढ झालेला आहे. या एवढ्याशा सेवेनेही भगवंत प्रसन्न होऊन कृपाप्रसाद करतात. श्रीनृसिंह उपासना तशी खूपच सोपी अाहे. श्रीनरहरीरायांना पांढरी सुगंधी फुले व तुळशीपत्रे अतीव प्रिय आहेत. त्यामुळे जो कोणी मनापासून त्यांचे नाम घेत एकेक पांढरे सुगंधी पुष्प किंवा तुलसीपत्र त्यांना अर्पण करतो, त्याच्यावर ते प्रसन्न होतात. एखाद्याजवळ नृसिंहमूर्ती किंवा प्रतिमा नसली तरी हरकत नाही, कागदावर अष्टगंधाने "श्रीनृसिंह" असे लिहून त्यावर फुले-तुळशीपत्रे वाहिली तरी चालतात. श्रीनृसिंह भगवंत तेही प्रेमाने स्वीकारतात. बघा, किती सोपी उपासना आहे ना ही तर ! आवळा घेऊन कोहळा देण्याचाच हा प्रकार नाही का? अल्पशा स्वार्थप्रेरित सेवेनेही भगवान श्रीनृसिंह संतुष्ट होऊन किती भरभरून फळ देतात पाहा. म्हणूनच त्यांच्याठायी विलसणा-या याच अद्वितीय करुणारसपूर्ण स्वभावाचे, त्यांच्या भक्तपराधीनत्वाचे, वात्सल्याचेच सर्व संत वारंवार वर्णन करतात.
आज त्या परमकारुणिक श्रीनरहरी अवताराची जयंती आहे. आजच्या सूर्यास्ताला हे करुणाब्रह्म पुन्हा अवतरणार आहे, आपल्यावर अपरंपार कृपावर्षाव करण्यासाठी ! म्हणून त्यांना अतिप्रिय असणा-या त्यांच्या सप्रेम स्मरणात आपण रममाण होऊन त्यांची प्रार्थना करूया की, "देवा, सततच्या प्रापंचिक विषयांनी लिप्त झालेल्या आमच्या अशुद्ध चित्तातील, काम-क्रोध-लोभ-मोह-मद व मत्सररूपी हिरण्यकश्यपूचे विदारण करण्यासाठी आपण लवकरच आविर्भूत व्हावे व आम्हांला आपल्या भक्तिप्रेमाचे दान देऊन, भक्तश्रेष्ठ प्रल्हादांप्रमाणे कृपाछत्र घालून आमचाही उद्धार करावा." हाच श्रीनृसिंहजन्माचा खरा आनंदोत्सव असून, तो सद्गुरुकृपेने नक्कीच सुफलित होईल, असा मला दृढ विश्वास आहे
भगवान श्री माउलींची एक ओवी आहे. त्यात ते भक्तवर प्रल्हादांची भगवंतांच्या तोंडून महती गातात की, "माझे नृसिंहत्व लेणें जयाचिये महिमें ॥" त्या माझ्या लाडक्या भक्तासाठीच केवळ मी हे रूप धारण केलेले आहे. माझे हे नृसिंहरूप 'लेणे' म्हणजेच अलंकार आहे. तोही मी माझ्या भक्ताचे माहात्म्य वाढविण्यासाठीच घातलाय. सुंदर दागिन्यांनी जशी मूळच्या सौंदर्यात आणखी वाढ होते, तसे या नृसिंहरूपामुळे षड्गुणैश्वर्यसंपन्न श्रीभगवंतांच्या गुणगणांमध्ये भक्तवात्सल्य या थोर गुणाचा प्रकर्षाने समावेश होऊन देवांचे सद्गुणसौंदर्य आणखी वाढलेले आहे.
आईच्या प्रेमावर खरा हक्क तिच्या अबोध बाळाचाच असतो. तसे या भगवंतांच्या प्रेमावर तुम्हां आम्हां भक्तांचाच खरा हक्क आहे, फक्त आपण सर्वार्थाने आईला शरण जाऊन, ती ठेवेल तसे राहणारे, केवळ तिचीच आस असणारे बालक व्हायला हवे. हेच बालकत्व भक्तश्रेष्ठ प्रल्हादांनी निरंतर जपले म्हणून अनावर, अपार असे उग्र-भीषण श्रीनृसिंह भगवंत कायमचे त्यांचेच होऊन राहिले. 'प्रल्हादवरद' असे बिरुद ते दयाळू भगवंत आजही अभिमानाने मिरवीत आहेत. भक्तीचे अलौकिक श्रेष्ठत्व यापरते काय सांगणार?
आजच्या या पावन पर्वावर भक्ताग्रणी श्रीप्रल्हादजींच्या श्रीचरणीं आपण सर्वजण एकच मागणे मागूया की, "देव आपलासा कसा करावा? याचे यथार्थ ज्ञान आपण कृपापूर्वक आमच्या हृदयात प्रतिष्ठापित करावे व भक्तकरुणाकर श्रीनृसिंह भगवंतांचा खरा आविर्भाव आमच्या हृदयकोशात करवून त्यांना कायमचे तेथेच स्थिर करावे. आपण त्यांच्यासाठी आहात व ते आपल्यासाठीच आहेत, म्हणून ते आपल्या शब्दाबाहेर जाणार नाहीत. तेव्हा आमची दया येऊ द्यावी व आम्हांलाही तुमच्यासारखी प्रत्यक्ष "नृसिंहजयंती" लवकरात लवकर साजरी करण्याची सुवर्णसंधी प्रदान करावी !"
नृसिंहकवचात भगवान श्रीशंकर म्हणतात,
कुतो भीति: कुतो मृत्यु: कुतस्तस्य दरिद्रता ।
मृत्योर्मृत्यु: रमानाथो यस्य नाथो नृकेसरी ॥
भगवान श्रीनृसिंहांच्या भक्तांना ना मृत्यूची भीती ना दारिद्र्याची. मृत्यूचाही मृत्यू असणारे भगवान श्रीनृसिंह ज्यांचे स्वामी आहेत, त्यांच्या भाग्याची तुलना कशाशी करणार?
म्हणूनच आजच्या या नृसिंहजयंती पर्वावर, श्रीसद्गुरुकृपेने गेले नऊ दिवस निर्माण झालेली ही नवविधा भक्तीरूपी सुगंधी श्वेत पुष्पे, परमप्रेमादरे भगवान श्रीनृसिंहप्रभूंच्या श्रीचरणीं त्यांच्याच पावन नामाच्या गजरात समर्पूया व आत्मनिवेदन साधून धन्य होऊया ! सरतेशेवटी ज्ञानी ऋषींनी स्तवराजात मागितलेलाच वरप्रसाद मागून भगवान श्रीनरहरीरायांच्या परममंगलमय श्रीचरणीं तुलसीदल रूपाने कायमचे विसावूया !!
यदि नोऽसि प्रसन्नस्त्वं देवदेव कृपानिधे ।
त्वमेव नितरां देहि त्वयि भक्तिं दृढां प्रभो ॥
देवा नरहरीराया, जर तुम्ही आमच्यावर प्रसन्न झालेला असाल, तर आपली निर्मळ दृढभक्तीच आम्हांला कृपापूर्वक प्रदान करून आमचा उद्धार करा !"
देवा, आपणच हे आपले गुणगान मज अज्ञ लेकराकरवी करवून घेतलेत, माझी काहीच लायकी नसताना. कशीही का असेना, पण आपण सेवा करवून घेतलीत हे भाग्य माझ्यासाठी अतुलनीयच आहे व त्याच कृपाऋणात जन्मजन्मांतरी राहण्याचीच एकमेव इच्छा माझ्या हृदयात आहे. तुमचा आवेश तात्कालिक होता हे लोक म्हणतात खरे; पण मला तरी तसे अजिबात वाटत नाही. आजही तेच परममंगलकारक रूप धारण करून तुम्ही अनंतकोटी भक्तांच्या हृदयातील प्रेमभाव आस्वादत आहात. तुम्ही उदारांचे शिरोमणी आहात, द्यायला बसलात तर अवघे त्रैलोक्यही सहज देऊन टाकाल एखाद्याला, तुमच्या प्रेमाचा काहीच नेम नाही. तेव्हा श्री नरहरीराया, मी आपल्या श्रीचरणीं सदैव विनीत आहे, आपल्याला हवे तसे, हवे त्याप्रमाणे माझ्याकडून सेवाकार्य करवून घ्यावे, परंतु देवा, आपुल्याच द्वारीचा कुत्रा बनवून ठेवावे, तुमचे प्रेम द्या, बास ! बाकी काहीही नको मला. सद्गुरुस्वरूप श्रीनरहरीराया, हा दीनदास रोहन आपल्या चरणीं इतकेच मागणे मागतो आहे, नाही म्हणू नका. मला तरी ज्यांना काही मागावे असे अजून कोण आहे अापल्याशिवाय?
भगवान श्रीनरहरीरायांच्या श्रीचरणीं अनंतानंत दंडवत !!
( छायाचित्र संदर्भ : उपळेकर घराण्यातील पुरातन असा व प.पू.सद्गुरु श्री.गोविंदकाका उपळेकर महाराजांच्या नित्यपूजेतील भगवान श्रीनृसिंहांच्या आविर्भाव-लीलेचे सम्यक दर्शन घडविणारा चांदीचा देखणा व रेखीव टाक. श्रींच्या या मनोहर रूपाचे आज नृसिंहजयंती निमित्त मनोभावे दर्शन घेऊया !)
लेखक - रोहन विजय उपळेकर
भ्रमणभाष - 8888904481
( अशा सर्व पोस्ट्स नेहमी वाचण्यासाठी कृपया खालील कम्युनिटी लाईक करावी.
http://rohanupalekar.blogspot.in )
"न मे भक्त: प्रणश्यति ।" ही साक्षात् भगवंतांची प्रतिज्ञा आहे. "माझे भक्त कधीच नाश पावत नाहीत", असे स्वत: भगवान श्रीकृष्णचंद्रप्रभू गीतेत उच्चरवाने सांगतात. त्यांच्या त्या सत्यप्रतिज्ञेचेच साकार रूप म्हणजे हा परमकरुणामय श्रीनरहरी अवतार होय !!
श्रीभगवंतांचे अत्यंत लाडके जर कोणी असतील तर ते केवळ त्यांचे अनन्यभक्तच असतात, हे त्रिवार सत्य आहे. त्यांचे जेवढे प्रेम आपल्या भक्तांवर असते, तेवढे स्वत:वरही नसते. जीवप्राणाने अनुसरणारे भक्त साक्षात् भगवंतांचे हृदय अधिष्ठाते असतात. एका क्षणासाठीही भगवंतांना त्यांचा विरह सहन होत नाही. भक्तांसाठी ते कोणत्याही थराला जाऊन कार्य करू शकतात. श्रीनृसिंह अवतार हे त्याचे समर्पक उदाहरण आहे. प्रल्हादजींसाठी भगवंतांनी नर व सिंहाचा एकत्रित अवतार धारण केला. ऐसा पूर्वी न ऐकिला न देखिला । हेच भगवंतांच्या परमप्रेमाचे द्योतक नव्हे काय?
श्रीभगवंतांच्या प्रत्येक अवताराचे एक एक वैशिष्ट्य असते. श्रीरामावतारात मर्यादा तर श्रीकृष्णावतारात प्रेम हेच मुख्यप्राण आहेत. तसे या अभिनव श्रीनृसिंह अवतारात भक्तकरुणा किंवा भक्तवात्सल्य हेच प्रधान वैशिष्ट्य आहे. भक्तांचे सर्व बाजूंनी संरक्षण करणे, हेच त्यांचे मुख्यब्रीद आहे. म्हणूनच खरेतर अत्यंत उग्र, भीषण, भयानक असला तरी हाच देवबाप्पा आम्हांला खूप जवळचा, हवाहवासा वाटतो.
भगवान श्रीकृष्ण व ऋषींच्या संवादातील एक 'श्रीनृसिंहस्तवराज स्तोत्र' सुप्रसिद्ध आहे. त्यात शेवटी प्रसन्न झालेले भगवान श्रीनृसिंह प्रकट होऊन एक विशेष वर देताना म्हणतात,
भो भो भक्तवरा: सर्वे श्रृणुध्वं वरमुत्तमम् ।
अहं भक्तपराधीनो अन्येषामतिदुर्लभ: ॥
" माझ्या सर्व श्रेष्ठ भक्तांनो, माझा उत्तम वरप्रसाद ऐका, मी माझ्या भक्तांच्या आधीन आहे, प्राप्त करून घ्यायला इतरांसाठी मात्र मी अत्यंत अवघड आहे !" येथे प्रत्यक्ष भगवान श्रीनृसिंहच आपल्या अवताराचे मार्मिक रहस्य स्वमुखाने सांगत आहेत.
भगवान श्री ज्ञानेश्वर माउली या विलक्षण अवताराचे माहात्म्य सांगताना म्हणतात, "भक्तांच्या भल्यासाठीच हा नरहरी अवतार स्तंभामधून प्रकट झाला. अत्यंत भव्य-दिव्य अशा नृसिंह रूपात प्रकटलेले हे हरितत्त्व दुसरे तिसरे काही नसून वेदांनाही ज्याचा थांग कधी लागला नाही तेच साक्षात् परिपूर्ण परब्रह्मच आहे."
आपण गेले नऊ दिवस ज्या श्रीनृसिंह भगवंतांची ही शब्दपूजा बांधत आहोत, ते अहेतुकदयानिधी, भक्तहृत्कमलविहारी श्रीनृसिंहप्रभू, या लेकुरवाचेने अर्पिलेल्या भातुकलीच्या नैवेद्याने संतुष्ट होऊन आपल्या सर्वांवर कृपाप्रसाद करोत, हीच कळकळीची प्रेमभावना या शेवटच्या सांगतेच्या लेखात त्यांच्या अम्लान श्रीचरणीं सर्वांच्या वतीने निवेदितो. गेले नऊ दिवस या निमित्ताने आपण कळत नकळत पण सतत भगवान श्रीनृसिंहदेवांच्या नित्य अनुसंधानातच आहोत, हे भाग्य काय थोडे आहे?
भगवान श्रीनृसिंहराज प्रभू हे किती दयाळू आहेत? याचे आजवर सर्वश्रेष्ठ अशा वेदांनाही वर्णन करणे शक्य झालेले नाही. या संदर्भात श्रीनृसिंह पुराणात एक गमतीशीर कथा येते. एक आचारभ्रष्ट झालेला ब्राह्मण एकदा तीव्र कामवासनेने एका स्त्रीला घेऊन जंगलात जातो. तेथे कामक्रीडेसाठी त्याला एक पडकी जागा सापडते. तो ती स्वच्छ करतो व आपला कार्यभाग साधतो. त्याच्या लक्षातही येत नाही की ती पडकी जागा हे प्राचीन नृसिंह मंदिर असते. तेवढ्यातच त्याला मृत्यू येतो. पण अशा पापी जीवाला न्यायला जेव्हा यमदूत येतात, तेव्हा त्यांना तेथेच पुण्य पावन विष्णुदूतही आलेले दिसतात. त्या दोघां दूतांमध्ये संवाद होतो व ते विष्णुदूत सांगतात की, या पापी भक्ताचे सर्व पाप केवळ एकदा नृसिंह मंदिराची स्वच्छता केल्याने भगवंतांनी नष्ट केलेले अाहे. तसेच त्याला विष्णुलोकाला आणण्याची भगवंतांची आज्ञाही आहे. प.पू.श्री.शिरीषदादा कवडे सांगतात की, तेव्हापासूनच नृसिंह उपासनेत मंदिराची स्वच्छता हा एक प्रभावी सेवाप्रकार रूढ झालेला आहे. या एवढ्याशा सेवेनेही भगवंत प्रसन्न होऊन कृपाप्रसाद करतात. श्रीनृसिंह उपासना तशी खूपच सोपी अाहे. श्रीनरहरीरायांना पांढरी सुगंधी फुले व तुळशीपत्रे अतीव प्रिय आहेत. त्यामुळे जो कोणी मनापासून त्यांचे नाम घेत एकेक पांढरे सुगंधी पुष्प किंवा तुलसीपत्र त्यांना अर्पण करतो, त्याच्यावर ते प्रसन्न होतात. एखाद्याजवळ नृसिंहमूर्ती किंवा प्रतिमा नसली तरी हरकत नाही, कागदावर अष्टगंधाने "श्रीनृसिंह" असे लिहून त्यावर फुले-तुळशीपत्रे वाहिली तरी चालतात. श्रीनृसिंह भगवंत तेही प्रेमाने स्वीकारतात. बघा, किती सोपी उपासना आहे ना ही तर ! आवळा घेऊन कोहळा देण्याचाच हा प्रकार नाही का? अल्पशा स्वार्थप्रेरित सेवेनेही भगवान श्रीनृसिंह संतुष्ट होऊन किती भरभरून फळ देतात पाहा. म्हणूनच त्यांच्याठायी विलसणा-या याच अद्वितीय करुणारसपूर्ण स्वभावाचे, त्यांच्या भक्तपराधीनत्वाचे, वात्सल्याचेच सर्व संत वारंवार वर्णन करतात.
आज त्या परमकारुणिक श्रीनरहरी अवताराची जयंती आहे. आजच्या सूर्यास्ताला हे करुणाब्रह्म पुन्हा अवतरणार आहे, आपल्यावर अपरंपार कृपावर्षाव करण्यासाठी ! म्हणून त्यांना अतिप्रिय असणा-या त्यांच्या सप्रेम स्मरणात आपण रममाण होऊन त्यांची प्रार्थना करूया की, "देवा, सततच्या प्रापंचिक विषयांनी लिप्त झालेल्या आमच्या अशुद्ध चित्तातील, काम-क्रोध-लोभ-मोह-मद व मत्सररूपी हिरण्यकश्यपूचे विदारण करण्यासाठी आपण लवकरच आविर्भूत व्हावे व आम्हांला आपल्या भक्तिप्रेमाचे दान देऊन, भक्तश्रेष्ठ प्रल्हादांप्रमाणे कृपाछत्र घालून आमचाही उद्धार करावा." हाच श्रीनृसिंहजन्माचा खरा आनंदोत्सव असून, तो सद्गुरुकृपेने नक्कीच सुफलित होईल, असा मला दृढ विश्वास आहे
भगवान श्री माउलींची एक ओवी आहे. त्यात ते भक्तवर प्रल्हादांची भगवंतांच्या तोंडून महती गातात की, "माझे नृसिंहत्व लेणें जयाचिये महिमें ॥" त्या माझ्या लाडक्या भक्तासाठीच केवळ मी हे रूप धारण केलेले आहे. माझे हे नृसिंहरूप 'लेणे' म्हणजेच अलंकार आहे. तोही मी माझ्या भक्ताचे माहात्म्य वाढविण्यासाठीच घातलाय. सुंदर दागिन्यांनी जशी मूळच्या सौंदर्यात आणखी वाढ होते, तसे या नृसिंहरूपामुळे षड्गुणैश्वर्यसंपन्न श्रीभगवंतांच्या गुणगणांमध्ये भक्तवात्सल्य या थोर गुणाचा प्रकर्षाने समावेश होऊन देवांचे सद्गुणसौंदर्य आणखी वाढलेले आहे.
आईच्या प्रेमावर खरा हक्क तिच्या अबोध बाळाचाच असतो. तसे या भगवंतांच्या प्रेमावर तुम्हां आम्हां भक्तांचाच खरा हक्क आहे, फक्त आपण सर्वार्थाने आईला शरण जाऊन, ती ठेवेल तसे राहणारे, केवळ तिचीच आस असणारे बालक व्हायला हवे. हेच बालकत्व भक्तश्रेष्ठ प्रल्हादांनी निरंतर जपले म्हणून अनावर, अपार असे उग्र-भीषण श्रीनृसिंह भगवंत कायमचे त्यांचेच होऊन राहिले. 'प्रल्हादवरद' असे बिरुद ते दयाळू भगवंत आजही अभिमानाने मिरवीत आहेत. भक्तीचे अलौकिक श्रेष्ठत्व यापरते काय सांगणार?
आजच्या या पावन पर्वावर भक्ताग्रणी श्रीप्रल्हादजींच्या श्रीचरणीं आपण सर्वजण एकच मागणे मागूया की, "देव आपलासा कसा करावा? याचे यथार्थ ज्ञान आपण कृपापूर्वक आमच्या हृदयात प्रतिष्ठापित करावे व भक्तकरुणाकर श्रीनृसिंह भगवंतांचा खरा आविर्भाव आमच्या हृदयकोशात करवून त्यांना कायमचे तेथेच स्थिर करावे. आपण त्यांच्यासाठी आहात व ते आपल्यासाठीच आहेत, म्हणून ते आपल्या शब्दाबाहेर जाणार नाहीत. तेव्हा आमची दया येऊ द्यावी व आम्हांलाही तुमच्यासारखी प्रत्यक्ष "नृसिंहजयंती" लवकरात लवकर साजरी करण्याची सुवर्णसंधी प्रदान करावी !"
नृसिंहकवचात भगवान श्रीशंकर म्हणतात,
कुतो भीति: कुतो मृत्यु: कुतस्तस्य दरिद्रता ।
मृत्योर्मृत्यु: रमानाथो यस्य नाथो नृकेसरी ॥
भगवान श्रीनृसिंहांच्या भक्तांना ना मृत्यूची भीती ना दारिद्र्याची. मृत्यूचाही मृत्यू असणारे भगवान श्रीनृसिंह ज्यांचे स्वामी आहेत, त्यांच्या भाग्याची तुलना कशाशी करणार?
म्हणूनच आजच्या या नृसिंहजयंती पर्वावर, श्रीसद्गुरुकृपेने गेले नऊ दिवस निर्माण झालेली ही नवविधा भक्तीरूपी सुगंधी श्वेत पुष्पे, परमप्रेमादरे भगवान श्रीनृसिंहप्रभूंच्या श्रीचरणीं त्यांच्याच पावन नामाच्या गजरात समर्पूया व आत्मनिवेदन साधून धन्य होऊया ! सरतेशेवटी ज्ञानी ऋषींनी स्तवराजात मागितलेलाच वरप्रसाद मागून भगवान श्रीनरहरीरायांच्या परममंगलमय श्रीचरणीं तुलसीदल रूपाने कायमचे विसावूया !!
यदि नोऽसि प्रसन्नस्त्वं देवदेव कृपानिधे ।
त्वमेव नितरां देहि त्वयि भक्तिं दृढां प्रभो ॥
देवा नरहरीराया, जर तुम्ही आमच्यावर प्रसन्न झालेला असाल, तर आपली निर्मळ दृढभक्तीच आम्हांला कृपापूर्वक प्रदान करून आमचा उद्धार करा !"
देवा, आपणच हे आपले गुणगान मज अज्ञ लेकराकरवी करवून घेतलेत, माझी काहीच लायकी नसताना. कशीही का असेना, पण आपण सेवा करवून घेतलीत हे भाग्य माझ्यासाठी अतुलनीयच आहे व त्याच कृपाऋणात जन्मजन्मांतरी राहण्याचीच एकमेव इच्छा माझ्या हृदयात आहे. तुमचा आवेश तात्कालिक होता हे लोक म्हणतात खरे; पण मला तरी तसे अजिबात वाटत नाही. आजही तेच परममंगलकारक रूप धारण करून तुम्ही अनंतकोटी भक्तांच्या हृदयातील प्रेमभाव आस्वादत आहात. तुम्ही उदारांचे शिरोमणी आहात, द्यायला बसलात तर अवघे त्रैलोक्यही सहज देऊन टाकाल एखाद्याला, तुमच्या प्रेमाचा काहीच नेम नाही. तेव्हा श्री नरहरीराया, मी आपल्या श्रीचरणीं सदैव विनीत आहे, आपल्याला हवे तसे, हवे त्याप्रमाणे माझ्याकडून सेवाकार्य करवून घ्यावे, परंतु देवा, आपुल्याच द्वारीचा कुत्रा बनवून ठेवावे, तुमचे प्रेम द्या, बास ! बाकी काहीही नको मला. सद्गुरुस्वरूप श्रीनरहरीराया, हा दीनदास रोहन आपल्या चरणीं इतकेच मागणे मागतो आहे, नाही म्हणू नका. मला तरी ज्यांना काही मागावे असे अजून कोण आहे अापल्याशिवाय?
भगवान श्रीनरहरीरायांच्या श्रीचरणीं अनंतानंत दंडवत !!
( छायाचित्र संदर्भ : उपळेकर घराण्यातील पुरातन असा व प.पू.सद्गुरु श्री.गोविंदकाका उपळेकर महाराजांच्या नित्यपूजेतील भगवान श्रीनृसिंहांच्या आविर्भाव-लीलेचे सम्यक दर्शन घडविणारा चांदीचा देखणा व रेखीव टाक. श्रींच्या या मनोहर रूपाचे आज नृसिंहजयंती निमित्त मनोभावे दर्शन घेऊया !)
लेखक - रोहन विजय उपळेकर
भ्रमणभाष - 8888904481
( अशा सर्व पोस्ट्स नेहमी वाचण्यासाठी कृपया खालील कम्युनिटी लाईक करावी.
http://rohanupalekar.blogspot.in )
Posts
Il श्री नारसिन्हाय नमः 'll
ReplyDelete🙏🙏🙏💐💐💐
अप्रतिम लेखमाला सादर केल्याबद्दल तुमचे मनःपूर्वक आभार..🙏