April 26, 2017 नृसिंह सरस्वती अतिप्रिय धन्य नारायण यतिराय

आज चैत्र अमावास्या, श्रीदत्तप्रभूंची राजधानी श्रीक्षेत्र नृसिंहवाडी येथील अग्रपूजेचा मान असलेल्या प.प.श्री.नारायणस्वामी महाराजांचा वैकुंठगमन दिन.
जगद्गुरु श्री तुकाराम महाराजांप्रमाणेच, साक्षात् वैकुंठाला गेलेले हे दुसरे विभूतिमत्व होय. ही घटना फार जुनी नाही, इ.स.१८०५ मध्ये घडलेली आहे. या प्रसंगाचे प्रत्यक्ष साक्षीदार असणारे शिष्य श्री. गोपाळस्वामी यांनी त्याचे वर्णन करणारे पद रचलेले आहे. ते "सांगावे, कवणा ठाया जावे ।" हे पद श्रीदत्त संप्रदायात विनवणीचे पद म्हणून दररोज आवर्जून म्हटले जाते. तसेच वाडीलाही पालखीसेवेच्या समाप्तीला म्हटले जाते.
प.प.श्री.नारायणस्वामींवर भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराजांचे अपार प्रेम होते. पूर्वाश्रमी श्री.नारायणशास्त्रींची पत्नी निवर्तली होती, त्यांना दोन लहान मुली होत्या. एकदा त्यांनी रात्री मुलींना जेऊ घालून झोपवले व स्वत: समाधी लावून बसले. नेमके त्या मुलींना संडास लागल्याने जाग आली. त्यांनी बाबांना हाक मारली, पण ते तर समाधीत होते. त्यांना ऐकू जाण्याचा प्रश्नच नव्हता. पण भक्तवत्सल भक्ताभिमानी श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराज चटकन श्री. नारायणशास्त्रींचे रूप घेऊन आले व त्या दोघींना परसाकडेला घेऊन गेले. त्यांची स्वहस्ते शुद्धी केली व पुन्हा आणून झोपवले. सकाळी हा प्रसंग श्री.नारायणशास्त्रींना कळला. प्रत्यक्ष देवांना आपल्यासाठी असे हीन कृत्य करावे लागले, याचे त्यांना अतीव वाईट वाटले. त्यांनी लवकरच आपल्या मुलींना योग्य वर शोधून त्यांची लग्ने लावून दिली व सद्गुरुसेवेसाठी मोकळे झाले. त्यांचे कोल्हापूर परिसरात भरपूर वास्तव्य व लीला झालेल्या आहेत.
वाडीला एके दिवशी ते कृष्णेत स्नानाला गेलेले असताना अद्भुत घटना घडली. प्रत्यक्ष भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराजांनी कृष्णा नदीच्या पात्रातच त्यांना संन्यास दीक्षा दिली. ते नदीत स्नानाला उतरले नारायणशास्त्री म्हणून, पण डोहातून बाहेर आले ते भगवी छाटी घालून व हाती दंड कमंडलू घेऊनच. त्यांनी दुर्गमानगडावर वाघाच्या पायातील काटा काढून त्याला दु:खमुक्त केले होते. त्या भयानक जनावराने गायीसारखे प्रेमळ होऊन त्यांच्याकडून सेवा करून घेतली. दक्षिणेतील साक्षात् शिवावतार श्री.चिदंबर महास्वामींचाही प.प.श्री.नारायणस्वामींवर लोभ होता. तीन महिने त्यांनी स्वामींना आपल्यापाशी ठेवून घेतले होते. त्यांच्या चरित्रातील असे सगळेच प्रसंग अत्यंत भावपूर्ण आणि हृद्य आहेत. योगिराज सद्गुरु श्री. वामनरावजी गुळवणी महाराजांच्या घराण्यावर या प.प.श्री.नारायणस्वामींचीच परमकृपा होती. त्यांच्या कृपेनेच गुळवणी वंश चालला व त्यात पुढे श्रीमहाराजांचा जन्म झाला. प.प.श्री.वासुदेवानंद सरस्वती (टेंब्ये) स्वामी महाराजांनी बारा संस्कृत श्लोकांमधून प.प.श्री.नारायणस्वामींचे चरित्र गायलेले आहे.
प.प.श्री.नारायणस्वामींचे चरित्र अलौकिक असून प्रासादिकही आहे. सदर ग्रंथ श्री.गुळवणी महाराजांचे शिष्य वै.रामकवींनी रचलेला असून तो पुण्याच्या श्रीवामनराज प्रकाशन संस्थेने प्रकाशित केलेला आहे. या पंधरा अध्यायी छोटेखानी पोथीमध्ये महाराजांच्या सर्व लीलांचे वर्णन आलेले आहे. योगिराज श्री.गुळवणी महाराजांचे आशीर्वाद लाभलेली ही पोथी प.पू.श्री.मामासाहेब देशपांडे महाराज अनेक भक्तांना अडीअडचणींमध्ये आवर्जून वाचायला सांगत असत व त्याचे अद्भुत अनुभवही लोकांना येत असत.
आज श्रीनृसिंहवाडी येथे श्री नारायणस्वामींचा आराधना उत्सव संपन्न होत असतो. भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराजांचे त्यांच्यावर इतके प्रेम होते की, आजही श्री मनोहर पादुकांच्या पूजेपूर्वी प.प.श्री.नारायणस्वामींची पूजा होत असते. तसेच देवांची स्वारी ( उत्सवमूर्ती ) देखील एरवी प.प.श्री.नारायणस्वामींच्याच ओवरीत विराजमान असते. देवांनाही आपल्या या अनन्य भक्ताचा विरह क्षणभर देखील सहन होत नसावा !
एकदा भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामींनी एका कुष्ठरोग झालेल्या माणसाला स्वप्नात जाऊन सांगितले की, "तू नारायणस्वामींच्या अंगावरून येणा-या पाण्यात स्नान कर, तुझे कुष्ठ जाईल." तो आनंदाने दुस-या दिवशी पहाटे कृष्णेच्या काठी जाऊन वाट बघत बसला. तेवढ्या पहाटे त्याला तिथे पाहून नारायणस्वामींनी त्याला विचारले. त्याने सगळे सरळ मनाने सांगून टाकले. देवांचीच आज्ञा म्हणून नारायणस्वामींनी त्याला आपल्या खालच्या बाजूला स्नान करू दिले. त्याचे कुष्ठही त्यामुळे गेले. कोणाला हे कळू नये म्हणून त्याला त्यांनी सूर्योदयापूर्वी गाव सोडायलाही सांगितले. नंतप नारायणस्वामी आपले स्नान झाल्यावर मनोहर पादुकांसमोर आले खरे, पण त्यांनी दंडाला मुद्रा बांधायला सुरुवात केली. त्याचा अर्थ आता ते तिथून निघून जाणार, असाच होता. भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामींनी त्यांना विचारले, "काय कारण आज मुद्रा बांधायचे?" त्यावर कृतक कोपाने नारायणस्वामी उत्तरले, "आपल्याला आम्ही नकोसे झालेलो आहोत, म्हणून असल्या उपाधी मागे लावायला सुरू केलेले दिसते. तेव्हा आता आम्ही वाडी सोडून जात आहोत." त्यांचे हे उत्तर ऐकून श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी म्हणाले, "अहो, असे काय करता? तुम्ही गेलावर आम्हांला करमेल का? बरे, नाही लावणार उपाधी काही तुमच्या मागे, पण वाडी सोडून जाऊ नका !" देवांचे नारायणस्वामींवर इतके प्रचंड प्रेम होते की, देवांनी सुद्धा त्यांच्या इच्छेसमोर हार मानली. देव-भक्ताचे हे जगावेगळे नाते आपल्या मानवी कल्पनेत बसणारे नाहीच !!
प. प. श्रीनारायण स्वामी महाराजांचे अनेक शिष्य विख्यात झाले. त्यात श्री.गोपाळस्वामी, श्री.अच्युतस्वामी व श्री.कृष्णानंद स्वामी (काशीकर स्वामी) हे तीन संन्यासी शिष्य व 'गुरुभक्त' नावाने रचना करणारे श्री.ढोबळे पुजारी हे गृहस्थाश्रमी शिष्य मोठे अधिकारी होते. श्री.गुरुभक्तांच्याच अनेक रचना वाडीला काकड्यापासून शेजारतीपर्यंत म्हटल्या जातात. "दत्तात्रेया तव शरणम् ।" व "सावळा सद्गुरु तारू मोठा रे ।" अशा श्री.गुरुभक्तांच्या काही सुप्रसिद्ध रचना अनेकांच्या नित्यपठणात आहेत.
आजच्या पावन आराधना दिनी, भगवान श्री नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराजांचे लाडके शिष्योत्तम प.प.श्री.नारायणस्वामी महाराजांच्या श्रीचरणीं सादर दंडवत प्रणाम  !!
( " श्रीनारायणस्वामी चरित्ररत्नाकर " हा ग्रंथ हवा असल्यास कृपया खालील क्रमांकावर संपर्क करावा. श्रीवामनराज प्रकाशन, पुणे -५१ , © : 020-24356919 )
अवधूत चिंतन श्रीगुरुदेव दत्त ।
लेखक - रोहन विजय उपळेकर
भ्रमणभाष - 8888904481
( अशा सर्व पोस्ट्स नेहमी वाचण्यासाठी कृपया खालील कम्युनिटी लाईक करावी.
http://rohanupalekar.blogspot.in )